عملکرد منحصر به فرد ریتارد یا ریتاردر در رانندگی به جادوگری مکانیکی تشبیه می‌شود. سیستم ریتارد یا ریتاردر (Retarder System) در کاهش سرعت خودروهای سنگین بدون استفاده از ترمز مؤثر است. این قطعه برای کامیونت‌هایی با ظرفیت بیش از 5 تن بار، خودروهای سنگین مانند کامیون‌هایی با ظرفیت 12 تن بار و تریلی‌هایی با ظرفیت 25 تن بار استفاده می‌شود.
هنگامی که خودروی سنگین در حال کاهش سرعت یا پایین رفتن از یک سراشیبی طولانی است، می‌توان از ریتارد یا ریتاردر برای کم کردن آرام سرعت، جلوگیری از سایش و گرمای ناشی از لنت ترمز استفاده کرد. در این پست قصد داریم به بررسی مفهوم ریتارد یا ریتاردر و کاربردهای آن بپردازیم. همچنین انواع مختلف ریتاردر شامل ریتارد یا ریتاردر اگزوز، مگنتی یا برقی، جریان گردابی و هیدرولیکی اشاره می‌کنیم.
انواع کاربردهای ریتارد یا ریتاردر
هنگامی که صحبت از ایمنی جاده‌ها به میان می‌آید، سیستم ترمز و کارکرد آن یک جزء مهم و اساسی به شمار می‌رود. این سیستم حیاتی، رانندگان را قادر می‌سازد تا خودروی سنگین را متوقف کرده و بتوانند کنترل آن را در شرایط سخت حفظ نمایند. سایز کامیون نیز در انتخاب ریتاردر مؤثر است. زیرا کامیون‌های سنگین‌تر به قدرت ترمز قوی‌تری نیاز دارند.
سیستم ریتارد یا ریتاردر برای اولین بار در سال 1961 توسط شرکت فویت (Voith) آلمان مورد استفاده قرار گرفته‌است. رانندگان خودروهای سنگین می‌توانند با تجهیز خودروی خود به سیستم ریتارد یا ریتاردر، طول عمر سیستم ترمز وسیله نقلیه را تا 10 برابر افزایش دهند. اکنون به مهمترین انواع کاربرد ریتارد یا ریتاردر در قالب 8 مورد اشاره می‌کنیم:
- گزینه‌ای کارآمد: از نقطه نظر کارایی، ریتارد یا ریتاردر نسبت به هر قطعه‌ای برای کمک به ترمز خودرو در الویت قرار می‌گیرد. زیرا استفاده از آن، کارآمدترین راه برای کاهش سرعت خودروهای سنگین به شمار می‌رود.
- کاهش خستگی رانندگان: ریتارد یا ریتاردر می‌تواند با تقویت عملکرد سیستم ترمز سنتی، هزینه‌ها را بهبود دهد و در عین حال به کاهش خستگی راننده نیز کمک کند. زیرا با استفاده از فناوری‌های جدید و پیشرفته، رانندگی در مسیرهای طولانی لذت بخش و ایمن می‌شود.
- حفظ سرعت ثابت: گاهی اوقات نیاز است تا با سرعت ثابت در مسیر رانندگی کنیم. سیستم ریتارد یا ریتاردر در این امر حائز اهمیت خواهد بود. زیرا هنگامی که کامیون‌ها در حال حمل بارهای سنگین هستند، نیاز دارند تا با سرعت مطمئنه در جاده حرکت کنند.
- کنترل گرما: از سیستم ریتارد یا ریتاردر برای جلوگیری از گرمای بیش از حد لنت ترمز و تقلیل سایش آن استفاده می‌شود. زیرا ریتارد یا ریتاردر کمک می‌کند تا سرعت خودروی سنگین بدون فشار بیش از حد به لنت ترمز کاهش پیدا کند.
- صرفه جویی در مصرف سوخت: سیستم ریتارد یا ریتاردر در کم شدن مصرف سوخت خودرو نیز مؤثر است. زیرا به موتور ماشین‌های سنگین کمک می‌کند تا بدون شتاب، سرعت خودرو حفظ شود.
- حرکت در سطح شیب دار: سیستم ریتارد یا ریتاردر در فرآیند حرکت و کنترل ماشین در سراشیبی مؤثر واقع می‌شود.
- ترمز خودروهای سنگین: یکی از عمده کاربردهای سیستم ریتارد یا ریتاردر، کمک به ترمز خودروهای سنگین است. این سیستم به افزایش عمر مفید ترمزهای اصلی خودرو کمک می‌کند. در واقع این قطعه، اصطکاک ایجاد کرده و موجب کاهش سرعت ماشین‌های سنگین از جمله کامیون و تریلی‌ها، بدون اتکای صرف به ترمز می‌شود.
- راه آهن: کاربرد ریتارد یا ریتاردر تنها در کاهش سرعت ماشین‌های سنگین خلاصه نمی‌شود. نوع هیدرولیکی این قطعه می‌تواند در کارکرد قطارهای پرسرعت نیز مؤثر واقع شود. همچنین در کشور انگلستان برای تسهیل حمل و نقل شهری و افزایش ایمنی مسافران، از این فناوری نیز استقبال شده‌است.
انواع ریتارد یا ریتاردر کدام‌اند؟
سیستم ریتارد یا ریتاردر به عنوان یک وسیله الکترومغناطیسی، بر روی محور انتقال خودرو نصب می‌شود. همچنین به طور کلی در وسایل نقلیه بزرگ و سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکنون به چهار نوع مختلف آن می‌پردازیم:
- ریتارد یا ریتاردر نوع اگزوز (Exhaust Retarder): اگزوز خودرو وسیله‌ای برای خروج دود حاصل از احتراق سوخت به بیرون است. با بسته شدن مسیر خروج دود از اگزوز، فشار برگشتی بر روی سیلندرها باعث حرکت معکوس آنها شده است. این فرآیند موجب کاهش سرعت خودرو می‌شود. کارکرد سیستم ریتارد یا ریتاردر نوع اگزوز، با این جمله توصیف می‌شود که انگار موتور خودرو عملکردی بر علیه خود دارد که با مقاومت خود، موجب کاهش سرعت خودروی سنگین خواهد شد.
- ریتارد یا ریتاردر نوع مگنتی یا برقی (Electric Retarder): این نوع از ریتارد یا ریتاردر از تولید نیروی محرکه الکتریکی برای ایجاد نیروی اصطکاک و کند کردن سرعت خودروی سنگین استفاده می‌کند.
- ریتارد یا ریتاردر نوع جریان گردابی (Eddy Current Retarder): کارکرد این نوع از ریتارد یا ریتارد به این شکل است که با ایجاد چرخش در چرخ‌های خودروهای سنگین، یک میدان مغناطیسی چرخشی تولید شده و این فرآیند می‌تواند نیرویی برای کم شدن شتاب ماشین سنگین تولید کند.
- ریتارد یا ریتاردرنوع هیدرولیکی (Hydraulic Retarder): این نوع از ریتارد یا ریتاردر مزایای زیادی از جمله توان کار در ساعت‌های طولانی دارد. به همین دلیل به‌طور رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع ریتارد یا ریتاردر، روغن هیدرولیک با کمک دو توربین تعبیه شده در آن، به کاهش سرعت خودرو کمک می‌کند. در واقع با این فرآیند، ضمن معکوس شدن مسیر حرکت روغن، سرعت ماشین سنگین نیز کم می‌شود.
جمع‌بندی
با پیشرفت فناوری، ریتارد یا ریتاردر پیچیده‌تر و کارآمدتر شد تا رانندگان ماشنی‌های سنگین از جمله کامیون با کنترل و آرامش بیشتری در جاده‌ها رانندگی کنند تا سلامت آنها تضمین شود. زیرا سیستم‌های امنیتی یکی از مهمترین بخش‌های حیاتی و مورد نیاز انواع وسایل نقلیه به شمار می‌رود. مدت‌ها است که استفاده از سیستم ترمز کمکی از جمله ریتارد یا ریتاردر مورد استقبال رانندگان خودروهای سنگین در کشورهای مختلف قرار گرفته‌است. به طور کلی، ریتارد یا ریتاردر به عنوان کندکننده سرعت، نقش مهمی در افزایش ایمنی و عملکرد خودروهای سنگین از جمله کامیون‌ها دارد.
ریتارد یا ریتاردر در کاهش سایش سیستم ترمز، بهبود و کنترل حرکت، پایداری و افزایش کارایی کلی خودروی سنگین مؤثر است. در این پست به کاربردهای عمده این قطعه و انواع آن شامل سه نوع متفاوت ریتارد یا ریتاردر اگزوز، مگنتی یا برقی و هیدرولیکی اشاره کردیم.
