آلترناتور یا دینام چیست ؟

شاید اسم آلترناتور را زیاد شنیده باشید، اما اطلاعات زیادی درباره آن ندارید. یک خودرو برای حرکت کردن به قطعات مختلفی نیاز دارد که شاید بدون هرکدام از آن‌ها نتواند یک سانتی‌متر هم به سمت جلو حرکت کند؛ اما به نظر شما این قطعات مهم شامل کدام تجهیزات خودرو است؟ یکی از موارد مهم درحرکت خودرو سیستم برق‌رسانی آن است، خودرو بدون جریان برق حرکت نمی‌کند؛ اما این جریان به‌وسیله کدام قطعه تامین می‌شود؟

منبع اصلی تولید جریان برق خودرو، در اتومبیل‌های قدیمی توسط دینام و در ماشین‌های جدید به‌وسیله آلترناتور تامین می‌شود. در این مقاله قصد داریم شما را با آلترناتور خودرو و انواع آن آشنا کنیم، پس تا پایان آن با ما همراه باشید.

آلترناتور چیست؟

آلترناتور AC Generator یک قطعه الکترومکانیکی در خودرو است که آن را به نام دینام نیز می‌شناسند. وظیفه اصلی آلترناتور تامین جریان برق متناوب برای اتومبیل است؛ اما بهتر است بدانید که آلترناتور نوع پیشرفته دینام است که بر روی خودروهای جدید به کار می‌روند. آلترناتور و دینام تفاوت‌هایی در نحوه کارکرد با یکدیگر دارند. بیش از 50 سال است که دیگر قطعه‌ای به نام دینام بر روی خودرو به‌کاربرده نمی‌شود و جای آن را آلترناتور گرفته است. آلترناتورها جریان برق سه فاز برای اتومبیل تولید می‌کنند، اما این جریان سه فاز مانند ولتاژ برق سه فاز صنعتی نیست.

آلترناتور از چه اجزایی تشکیل‌شده است؟

یک آلترناتور از اجزای مختلفی ساخته می‌شود؛ اما ازآنجایی‌که آلترناتور خود دارای شکل‌های مختلفی است؛ بنابراین ظاهر قطعات به‌کاررفته در هر آلترناتور با دیگری تفاوت دارد و در هنگام خرید لوازم یدکی تویوتا باید به آن توجه شود. اجزای به‌کاررفته در یک آلترناتور را می‌توان به پولی، بلبرینگ جلو، روتور، استاتور، درپوش عقب، رگلاتور و ذغال، درپوش پلاستیکی، صفحه دیود و درپوش جلو تقسیم‌بندی کرد. در ادامه خلاصه‌ای از این موارد را برای شما ذکر خواهیم کرد.

• پولی

آلترناتور برای حرکت خود به نیروی گردشی موتور نیاز دارد. این نیرو گردشی توسط پولی و تسمه به آلترناتور منتقل می‌شود. پولی در دو نوع شیاردار و ساده تولیدشده که نوع آن با توجه به تسمه به‌کاررفته در آلترناتور انتخاب می‌شود. از پولی شیاردار برای تسمه‌هایی که بر سطح آن شیار وجود دارد، استفاده می‌شود. پولی ساده برای تسمه‌هایی که شکل ظاهری آن‌ها ذوزنقه‌ای است، کاربرد دارد. به دلیل اینکه پولی‌های شیاردار طول عمر و راندمان کاری بالاتری دارند؛ بنابراین بیشتر از آن در خودروها استفاده می‌کنند.

• نقش درپوش‌ها بر عملکرد آلترناتور

همانگونه که ذکر شد درپوش‌های به‌کار رفته در آلترناتورها از سه دسته به نام‌های درپوش جلو، عقب و پلاستیکی تشکیل‌شده‌اند. این درپوش‌ها وظیفه‌دارند، سایر اجزایی که در آلترناتور به‌کاررفته مانند استاتور، رگلاتور و… را در جای خود محکم نگهداری کنند. بر روی این درپوش‌ها دسته‌هایی قرارگرفته که راه ارتباطی موتور و آلترناتور از طریق آن‌ها امکان‌پذیر است.

• روتور

روتور که در زبان عامیانه به آن آرمیچر نیز گفته می‌شود، یکی از بخش‌های متحرکی است که در آلترناتور وجود دارد. این قطعه یک مسئولیت مهم بر عهده دارد و آن تولید میدان مغناطیسی در آلترناتور است. روتر خود از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که از آن می‌توان به محور، چنگکی، سیم‌پیچ، پروانه، بلبرینگ و کلکتور اشاره کرد.

نحوه عملکرد روتور این‌گونه است که جریان برق از طریق زغال به کلکتور می‌رسد. ازآنجایی‌که بخش‌های ابتدایی و انتهایی سیم‌پیچ‌ها بر روی کلکتور قرار می‌گیرند، پس ولتاژ برق تولیدشده از کلکتور به سیم‌پیچ‌ها انتقال پیدا می‌کند. با توجه به این مراحل گفته‌شده، رتور در آلترناتور به یک میدان مغناطیسی تبدیل می‌شود.

• استاتور قطعه‌ای در آلترناتور

ولتاژ برق به کمک قطعه‌ای به نام استاتور به وجود می‌آید. استاتور از اجزایی به نام‌های سیم‌پیچ و بدنه استاتور ساخته‌شده است. همانگونه که گفته شد آلترناتور، جریان برقی با ولتاژ سه فاز به وجود می‌آید. برای اینکه استاتور بتواند ولتاژ سه فاز را به وجود آورد، به سه نوع سیم مختلف در سیم‌پیچ نیاز است. پس برای تولید هرکدام از این فازها یک دسته از سیم‌های سیم‌پیچ درگیر می‌شوند.

• رگلاتور

نام دیگر رگلاتور، آفتامات است. این قطعه در داخل آلترناتور وظیفه دارد که بیشترین ولتاژ تولیدی را تنظیم کند. در بخش‌های بالا ذکر کردیم که داخل آلترناتور تسمه‌ای به‌کاررفته است. این تسمه در اتصال آلترناتور به موتور خودرو کمک می‌کند؛ بنابراین با افزایش دور موتور و بالا رفتن سرعت خودرو ولتاژ برق تولیدشده در آلترناتور افزایش پیدا می‌کند. این افزایش ولتاژ به کمک رگلاتور و قطعه موجود در آن به نام IC قابل تنظیم بوده و مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

• صفحه دیود

صفحه دیود که به آن رکتیفایر نیز گفته می‌شود، یکی دیگر از اجزای مهم در آلترناتور است. این صفحه برق سه فازی که توسط آلترناتور تولیدشده است را به ولتاژ برق معمولی تبدیل کرده و به خودرو منتقل می‌کند. هر صفحه دیودی که در داخل آلترناتور قرار بگیرد حداکثر از 21 دیود تشکیل می‌شود.

انواع آلترناتور

آلترناتورها انواع مختلفی دارند که از آن می‌توان به ژنراتور برق، آلترناتور خودرو، لوکوموتیوهای دیزلی الکتریکی و ژنراتورهای دریایی اشاره کرد؛ اما برای تقسیم‌بندی آلترناتور آن را بر اساس مواردی مانند نحوه تحریک، تعداد فازهای به‌کاررفته در آن و… دسته‌بندی می‌کنند.

• دسته‌بندی بر اساس نحوه تحریک

برای تولید میدان مغناطیسی در آلترناتورها دو روش کلی وجود دارد. روش اول به کمک آهنرباهای دائمی است و روش دوم به‌وسیله زغال یک میدان مغناطیسی تولید می‌شود.

• تعداد فازهای آلترناتور

آلترناتور را بر پایه تعداد فازهای خروجی آن، می‌توان به تک فاز و سه فاز دسته‌بندی کرد. از خروجی تک فاز برای موتورهای با توان پایین و خروجی سه فاز برای موتورهای با توان و قدرت بالا استفاده می‌کنند.

علائم خرابی آلترناتور چیست؟

یکی از علائم رایجی که ممکن است نشان‌دهنده خرابی در آلترناتور باشد، روشن شدن چراغ هشداردهنده سیستم شارژ در خودرو است. این چراغ معمولا در حالت‌های عادی روشن می‌شود، اما به‌محض اینکه خودرو شروع به کار کند این چراغ خاموش خواهد شد. درصورتی‌که خودرو موتور شروع به کار کند و چراغ هشداردهنده همچنان روشن بماند، ممکن است از علائم خرابی آلترناتور باشد.

اما علامت دیگر که مشخص می‌کند آلترناتور مشکل دارد، ایجاد صداهای مختلفی است که از طرف آلترناتور ایجاد می‌شود. برای عیب‌یابی دقیق خودرو بهتر است به مکانیک خودرو مراجعه کنید که با کمک دستگاه‌های پیشرفته مشکل خودرو را شناسایی و برطرف کند.

کلام آخر

آلترناتور که نوع پیشرفته دینام بوده، بیش از 50 سال است که جای دینام را در خودروها پر می‌کند؛ اما ممکن است در بین مردم همچنان به نام دینام شناخته شود. آلترناتور وظیفه تامین برق خودرو را بر عهده دارد که می‌توان گفت مهم‌ترین مسئولیت در خودرو برای حرکت کردن بر عهده این قطعه است.

آلترناتور از قطعات و انواع مختلفی تشکیل میشود. هرکدام از انواع آلترناتور در بخشی کاربرد داشته و وظیفه‌ای بر عهده‌دارند. در این مقاله سعی کردیم شما را با آلترناتور خودرو و انواع آن آشنا کنیم، امیدواریم اطلاعات کافی را با خواندن آن کسب کرده باشید.