از نظر عملکرد، انواع گیربکس کامیون، تقریبا تفاوت زیادی با گیربکس خودروهای سبک ندارد؛ اما از آنجایی که وزن کامیونها سنگین است، این عامل باعث وجود تفاوت‌های ساختاری در گیربکس ماشین‌های سنگین و سیستم گیربکس خودروهای سبک می‌شود. باید اضافه کنیم که بخش عمده ای از توانایی و قدرت حمل بارهای سنگین در کامیونها به دلیل سیستم گیربکس مناسبی است که برای آنها طراحی شده است. با ما همراه باشید تا در مورد انواع گیربکس کامیون، نوع عملکرد، خرابی و علائم آن بیشتر بدانید.
همچنین اگر گیربکس کامیون شما به طور کامل از کار افتاده است و نیاز به خرید یک گیربکس جدید را دارید، می توایند به صفحه ” لوازم ماشین سنگین ” مراجعه نمایید.
عملکرد سیستم گیربکس در کامیون چگونه است؟
در حقیقت سیستم گیربکس خودروهای سنگین، نیروی گشتاور مناسب ایجاد شده توسط موتور را دریافت کرده و آن را برای انتقال به سایر بخش‌ها آماده می‌سازد. زمانی که دنده کامیون تعویض می‌شود، گروهی از چرخ دنده‌های موجود در سیستم گیربکس نیروی ایجاد شده توسط موتور را تحت تأثیر قرار داده و آن را به سیستم دیفرانسیل ارسال می‌کنند.
نیروی ارسال شده برای سیستم دیفرانسیل کامیون، متأثر از نسبت چرخ دنده‌ها در جعبه دنده یا همان گیربکس است. به همین دلیل است که می‌گوییم سیستم گیربکس کامیون کل حرکت آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در فرآیند رانندگی، راننده با فشردن پدال گاز، دور موتور خودرو را تنظیم می‌کند. سیستم گیربکس نیز از دور موتور تأثیر می‌پذیرد و با انتقال نیرو به دیگر بخش‌های عملکردی ماشین، عامل اصلی حرکت خودرو محسوب می‌شود.
اهمیت و کاربرد گیربکس کامیون
شاید بتوان گفت که سیستم گیربکس یکی از مهمترین اجزای کامیون محسوب می‌شود. از گیربکس برای ایجاد کشش و سرعت مناسب حرکت در کامیون استفاده می‌شود. مهمترین تفاوت در انواع گیربکس کامیونها در تعداد دنده‌ها است. هرچه کامیون سنگین تر باشد، سیستم گیربکس قوی تر و تعداد دنده‌های بیشتری نیز دارد.
در واقع تعداد دنده بیشتر در انواع گیربکس ماشین سنگین، حق انتخاب بیشتری به راننده می‌بخشد و راننده می‌تواند در زمان و مکان مورد نیاز از دنده‌های سنگین و سبک بیشتری استفاده کرده و کشش اولیه و ثانویه مورد نیاز برای به حرکت درآمدن خودرو را در اختیار داشته باشد. در یک جمله می‌توان گفت که وظیفه انواع گیربکس کامیون، ایجاد سهولت در حرکت و به حرکت درآوردن ماشین است. یک گیربکس مناسب طراحی شده برای انواع کامیون، می‌تواند به شکل قابل توجهی استهلاک قطعات و مصرف سوخت را در این خودروها کاهش دهد.
مهمترین وظیفه گیربکس در کامیون
همان طور که در بخش‌های قبل نیز اشاره کردیم گیربکس در کامیون عامل اصلی حرکت و قدرت محسوب می‌شود. در یک نگاه کلی می‌توان وظایف انواع گیربکس کامیون را به این شرح فهرست کرد:
1.سرعت
وظیفه کلی گیربکس افزایش یا کاهش سرعت است. افزایش یا کاهش سرعت در کامیونها بستگی به اندازه چرخ دنده‌ها دارد. هرچه چرخ دنده داخل گیربکس کوچک‌تر باشد سرعت افزایش پیدا خواهد کرد چرا که چرخ دنده کوچک، سریع‌تر از چرخ دنده‌های بزرگ می‌چرخد؛ البته این چرخش سریع‌تر به معنی کاهش قدرت نیز هست. این چرخ دنده‌ها در جزئیات گیربکس کامیونها اهمیت محور اصلی کنترل سرعت و قدرت به شمار می‌روند.
2.قدرت
وظیفه دیگر جعبه دنده یا گیربکس، کنترل و تغییر قدرت است. هر چقدر یک چرخ دنده سریع‌تر بچرخد، قدرت کمتری دارد، بنابراین چرخ دنده‌های بزرگ دارای قدرت بیشتری هستند. پس باید گفت قدرت و سرعت در جعبه دنده، دارای رابطه معکوس هستند. هرچه سرعت بیشتر باشد از چرخ دنده کوچک‌تری استفاده شده و قدرت کمتر خواهد بود.
3.جهت
کاربرد دیگر گیربکس تغییر جهت سرعت ماشین است که می‌تواند ماشین را به جلو یا عقب براند. این کار با کمک چرخ دنده عقب که جهت چرخش آن برخلاف دیگر چرخ دنده‌ها است انجام می‌شود.
انواع گیربکس کامیون
در حالت کلی می‌توان انواع گیربکس کامیون را به 5 گروه تقسیم بندی کرد که عبارتند از:
- گیربکس معمولی که در حدود ۱+۵ تا ۱+۷ عدد دنده دارد.
- گیربکس‌های تقه‌ای که دارای 8 دنده بودنداما استفاده از آنها به تدریج در حال منسوخ شدن است.
- گیربکس‌های H یکی از انواع گیربکس کامیون است که در طراحی آن سنت و مدرنیته با هم ادغام شده اند. این گیربکس‌ها ساختاری مشابه گیربکس‌های تقه‌ای دارند؛ اما، به جای تقه زدن، در آنها از سیستم دکمه ای استفاده می‌شود.
- گیربکس‌های دنده‌ای دو لیوره یکی دیگر انواع گیربکس ماشین سنگین محسوب می‌شوند و در ساختار خودروهای ماک به شکل گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خرابی گیربکس کامیون و علائم آن
گیربکس کامیون نیز مانند سایر قطعات خودرو، ممکن است دچار اختلال در عملکرد و مشکل در کارکرد شود. مواردی چون بی‌کیفیت بودن روغن جعبه دنده، مستهلک شدن فنرها، ساچمه‌ها و بلبرینگ‌های تعبیه شده در خودرو و عدم هماهنگی دنده با دور موتور از جمله دلایل فنی هستند که باعث خرابی گیربکس کامیونها می‌شوند. موارد دیگری چون فشردن طولانی مدت پدال کلاچ و گذاشتن دست روی جعبه دنده حین رانندگی می‌توانند به سیستم گیربکس می‌تواند باعث آسیب به سیستم گیربکس شود.
علائم خرابی انواع گیربکس کامیون
خراب شدن گیربکس کامیون یکباره اتفاق نمی‌افتد و با علائمی‌همراه است که اگر به آنها دقت شود می‌توان در زمان مناسب برای رفع مشکل گیربکس اقدام کرد. مهمترین علائمی‌که باید به آنها توجه کنید عبارتند از:
1.صدا دادن گیربکس
یکی از مهمترین علائم خرابی گیربکس صدای غیر طبیعی آن است. وجود صداهای ناهنجار و آزاردهنده در گیربکس می‌تواند به دلیل آسیب دیدن چرخ دهنده‌ها یا یاتاقان باشد. ممکن است با کاهش بیش از واسکازین نیز چنین مشکلی را شاهد باشید.
2.تأخیر در عملکرد گیربکس
سیستم گیربکس به گونه ای طراحی شده است تا دنده‌ها به راحتی با سرعت تغییر کنند. پس اگر احساس می‌کنید که تعویض دنده به کندی و با تأخیر انجام می‌گیرد باید بدانید که گیربکس خودروی شما دچار مشکل شده است. چنین مشکلی در اثر نشت یا آلودگی روغن گیربکس، نگهداری نادرست از گیربکس و یا نفوذ آب به قطعات آن ایجاد می‌شود. رفع نشدن به موقع این مشکل می‌تواند باعث گرمای بیش از حد گیربکس و آسیب دیدن جدی آن شود.
3.روغن ریزی گیربکس
دیدن لکه‌ها یا رطوبت روغن در جایی که نباید باشد، یکی از مهمترین علائم خرابی گیربکس است. روغن گیربکس رنگ قهوه ای و قرمز تیره دارد. نشت روغن می‌تواند باعث آسیب دیدگی چرخ دنده‌ها شود. خرابی واشرها یا مهر و موم محفظه جعبه دنده، آسیب دیدگی چرخ دنده‌ها و کاسه نمد یا پایین آمدن سطح روغن می‌تواند عامل اصلی این علامت باشند.
4.قدرت نداشتن خودرو
اگر احساس می‌کنید که موتور کامیون به درستی کار می‌کند اما ماشین قدرت کافی ندارد وقت آن رسیده که گیربکس خود را به یک مکانیک نشان دهید. چنین مشکلی در پی از کار افتادن قطعات داخلی سیستم گیربکس و یا نشت روغن آن رخ می‌دهد. داغ شدن بیش از حد گیربکس نیز می‌تواند این ع لامت را در پی داشته باشد.
جمع بندی
گیربکس قلب خودرو محسوب می‌شود بنابراین با شناخت کامل اجزا و قطعات این سیستم و توجه به علائم و خرابی آن، تعویض و تعمیر به موقع قطعه و همچنین توجه به عملکرد صحیح گیربکس می‌تواند تضمینی برای رانندگی بهتر و ایمن تر شما باشد.
همچنین خواندن مطالب زیر توصیه می شود :
