آفتامات : افزایش ولتاژ می‌تواند به قطعات ماشین شما آسیب جدی وارد کند. حتی در شب نیز ممکن است متوجه کم نور شدن چراغ‌های جلو شوید. این موارد مثال‌هایی از علائم خرابی آفتامات (Voltage Regulator) در خودرو هستند. اهمیت وجود قطعه الکترونیکی آفتامات در ثابت و متعادل کردن عملکرد دینام است. زیرا دینام مسئولیت تأمین برق مورد نیاز خودرو و شارژ باتری را بر عهده دارد. کارکرد دینام با افزایش و یا کاهش سرعت دور موتور، تغییر می‌کند. به همین دلیل نیاز است تا میزان برق خروجی، توسط آفتامات ثابت نگه‌داشته شود. در این پست قصد داریم به نحوه عملکرد و علل خرابی آفتامات یا تنظیم کننده ولتاژ بپردازیم.
نحوه عملکرد آفتامات
تنظیم ولتاژ دینام توسط آفتامات انجام می‌شود. ولتاژ ورودی بیش از حد ممکن است بار اضافی برای خودرو ایجاد کند. نیاز است تا ولتاژ برق خروجی از دینام در یک محدوده، ثابت بماند. بنابراین در ابتدا برق خروجی دینام باید از قطعه آفتامات یا رگولاتور عبور کند. زیرا با افزایش سرعت دور موتور، برق دینام افزایش پیدا می‌کند. این اتفاق، منجر به آسیب رساندن به سایر بخش‌های برقی خودرو می‌شود.
در این راستا، قطعه آفتامات از بروز اینگونه صدمات در اثر افزایش ولتاژ، جلوگیری می‌کند و ولتاژ خودرو با آفتامات کنترل می‌شود. همچنین با عملکرد صحیح آفتامات، برق بخش‌های مختلف خودرو از جمله چراغ‌ها، پنل نمایشگر، بخاری، کولر، رادیو و سیستم صوتی، گرم‌کن شیشه، آینه بغل، قفل مرکزی و دزدگیر، برف پاک‌کن و بوق تأمین می‌شود.
سه بخش اساسی در سیستم شارژ خودرو
بعد از بررسی نحوه کارکرد آفتامات، اکنون به شرح سه بخش اساسی در سیستم شارژ خودرو می‌پردازیم:
1.آفتامات
با وجود این قطعه، حداکثر مقدار ولتاژ در مدار ثابت باقی می‌ماند. بنابراین، می‌تواند عملکرد دینام را به خوبی تنظیم کند. با این کار، از تولید بیش از حد انرژی و یا افت ناگهانی آن جلوگیری می‌کند.
2.باتری
در کل، باتری مخزنی برای ذخیره انرژی خودرو است. در مواقعی مانند حالت آماده به کار و استارت زدن به انرژی ذخیره شده آن نیاز داریم. البته اگر بخواهیم در رانندگی صرفاً به انرژی باتری متکی باشیم، ماشین ما در مسافت‌های طولانی دچار مشکل می‌شود. زیرا ممکن است شارژ آن تمام شود.
3.دینام
تبدیل نیرو در دینام صورت می‌گیرد. در واقع هنگام رانندگی، تأمین انرژی اصلی خودرو بر عهده دینام است.
علائم خرابی آفتامات
در بیشتر موارد، آفتامات یا تنظیم کننده ولتاژ، به سادگی و با گذشت زمان فرسوده می‌شود. آفتامات معیوب می‌تواند بر عملکرد موتور و بخش‌های دیگر خودرو از جمله سیستم روشنایی تأثیر بگذارد. اکنون به مهم‌ترین علائم خرابی آفتامات در7 مورد به شرح زیر می‌پردازیم:
1.نوسان در روشنایی چراغ‌ها و پنل نمایشگر
ایجاد نوسانات در روشنایی چراغ‌ها و پنل نمایشگر، یکی از اولین نشانه‌های واضح در خرابی آفتامات است. زیرا چراغ‌ها برای مدت طولانی روشن می‌مانند و یا اصلاً روشن نمی‌شوند. کم نور شدن چراغ‌ها نیز از علائم خرابی آفتامات به شمار می‌رود. به‌طور ویژه نیز چراغ‌های جلو برای کارکردن به مقدار مناسبی از نیرو نیاز دارند. اگر آنها به درستی روشن نمی‌شوند نشانه‌ای از خرابی آفتامات است.
2.بروز اختلال در نحوه شارژ شدن باتری
ممکن است باتری در معرض ولتاژ بیش از حد قرار بگیرد. حتی در شرایطی امکان دارد باتری اصلاً شارژ نشود. این تفاوت در عملکرد باتری، می‌تواند یکی از علائم خرابی آفتامات باشد. اگر باتری بیش از حد شارژ شود به مرور زمان سایز آن افزایش می‌یابد و متورم می‌شود. در مقابل، با شارژ نشدن باتری، ماشین دیگر روشن نمی‌شود و عملکرد آن به‌طور کامل مختل خواهد شد.
3.روشن شدن چراغ باتری خودرو
دلایل متفاوتی از جمله رسوب کردن و شل شدن بست باتری و یا تمام شدن عمر مفید آن می‌توانند علل مختلف روشن شدن چراغ باتری باشند. اما یکی از این موارد مهم، وجود مشکل در آفتامات و تنظیم ولتاژ دینام است. در این شرایط می‌توانید با استفاده از مولتی متر از سالم و یا خراب بودن باتری و همچنین از عملکرد صحیح دینام اطمینان حاصل کنید. زیرا کم شارژ شدن و یا شارژ بیش از حد باتری نیز باعث روشن شدن چراغ باتری می‌شود.
4.خوردگی باتری خودرو
ایجاد خوردگی روی پایانه‌ها و بالای باتری می‌تواند از علائم خرابی آفتامات باشد.
5.افزایش ولتاژ خروجی دینا
یک باتری ماشین معمولی باید ولتاژ 12 ولت داشته‌باشد. اگر ولتاژ خروجی به 16 ولت یا بیشتر برسد نشانه‌ای از خرابی آفتامات است.
6.عملکرد نامنظم موتور خودرو
یکی از علائم خرابی آفتامات، عملکرد نامنظم موتور خودرو است. زیرا موتور خفه می‌کند و به‌طور مداوم شتاب می‌گیرد. با گذشت زمان ممکن است موتور از کار بیفتد. به‌طور کلی عملکرد موتور خودرو غیرقابل پیش‌بینی و متناقض می‌شود. در این شرایط، آفتامات نمی‌تواند سطح ولتاژ خروجی تولید شده توسط دینام را به خوبی کنترل کند.
7.عملکرد مختل سایر بخش‌های خودرو
ممکن است علائم خرابی آفتامات در بخش‌های دیگر خودرو نمایان شوند. به‌طور مثال سرعت سنج و یا نشانگر سوخت نیز دچار مشکل خواهند شد.
انواع کاربردهای آفتامات
شاید بتوانید با یک آفتامات معیوب، رانندگی کنید. اما در مسافت‌های طولانی مدت مشکل ساز می‌شود. اگر آفتامات باعث کاهش ولتاژ خروجی از دینام شود، باتری در نهایت تخلیه می‌شود و خودرو دیگر کار نمی‌کند. اکنون انواع کاربردهای آفتامات در 4 مورد ارائه می‌شوند:
- آفتامات میزان ولتاژ خروجی از دینام خودرو را تنظیم می‌کند.
- جریان برقی که توسط دینام تولید می‌شود را کنترل می‌نماید.
- این قطعه، فعالیت سیستم گرمایشی و سرمایشی خودرو را متعادل می‌سازد.
- بر شارژ شدن باتری خودرو و جلوگیری از خالی ماندن آن نظارت دارد.
جمع‌بندی
در اکثر خودروها، تنظیم کننده ولتاژ یا آفتامات در داخل دینام قرار دارد یا روی آن نصب شده‌است. اما در بعضی مدل‌های خودرو آفتامات در بیرون از دینام نصب می‌شود که امکان دسترسی به آن راحتر خواهد بود. عملکرد آفتامات به‌طور کلی ارائه ولتاژ ثابت و قابل اعتماد به باتری خودرو و سایر اجزای الکتریکی است.
آفتامات مانع از ایجاد نوسان در باتری خودرو و سایر اجزای الکتریکی ماشین می‌شود. این کارکرد آفتامات، از خودرو در برابر افزایش و یا کاهش ولتاژ خروجی محافظت می‌کند. به همین جهت، این مقاله را به بررسی عملکرد و علائم خرابی قطعه آفتامات اختصاص دادیم. با کسب اطلاعات بیشتر درباره آفتامات، می‌توانیم به موقع آن را تعمیر و یا تعویض نماییم.
همچنین خواندن مطالب زیر توصیه می شود :
