دیسک و صفحه کلاچ : همان‌طور که می‌دانید خودروهایی که دارای گیربکس و یا جعبه دنده دستی هستند، از قطعه‌ای به نام صفحه کلاچ برخوردار شدهاند. وجود این قطعه به راننده این خودروها امکان می‌دهد تا خودرو را به حرکت درآورند و یا عملیات تعویض دنده را به انجام برسانند. در حالت معمول صفحه کلاچ پس از مدت زمانی استفاده دچار ساییدگی خواهد شد و به تعویض و جایگزینی نیاز پیدا خواهد کرد. این مدت زمان به نوع رانندگی شما وابسته بوده اما به طور معمول هر ۶۰ هزار کیلومتر یک بار باید این تعویض و جایگزینی صورت بگیرد.
در این مقاله قصد داریم به ارائه مطالبی در زمینه دیسک و صفحه کلاچ بپردازیم تا شما با این قطعه آشنایی پیدا کنید. سپس برخی از علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ را مطرح نماییم.
آشنایی با دیسک و صفحه کلاچ
برای این که نیرو و توان تولید شده توسط موتور یک خودرو به چرخ‌های آن انتقال پیدا کنند به یک سیستم نیاز است. سیستمی که بتواند با درگیر شدن در این فرآیند به انتقال نیرو به چرخ‌ها کمک کند. یکی از مهم‌ترین این سیستم‌ها در خودروها کلاچ است.
این بخش می‌تواند حرکت چرخشی یک شفت را به شفت دیگر انتقال داده و رابطه میان جعبه دنده و موتور خودرو را به وجود آورد. بدین صورت که در ابتدا نیروی موتور را به جعبه دنده منتقل ساخته و سپس این توان را به چرخ‌ها انتقال می‌دهد.
دیسک و صفحه کلاچ به یک صفحه فولادین پرچ شدهاند. این صفحات فولادی می‌توانند با استفاده از یک فنر پیچشی به انتقال حرکت دورانی اقدام نمایند.
سیستم کلاچ خودرو به بخش جلویی آن و یا همان موتور خودرو متصل شده و در میان موتور و جعبه دنده واقع است. دیسک و صفحه کلاچ در واقع یکی از رایج‌ترین قطعات و پرمصرف‌ترین آن‌ها در سیستم کلاچ خودروها هستند.
ساختمان دیسک و صفحه کلاچ
دیسک و صفحه کلاچ خودرو خود از ۷ بخش تشکیل شده و شامل صفحه کلاچ، دیسک کلاچ، بلبرینگ کلاچ، دوشاخه کلاچ، صفحه دنده، شاخک‌ها و اهرم هستند. این اجزا با ارتباط با یکدیگر می‌توانند فرایند انتقال نیرو را انجام دهند.
در واقع این قطعات وظیفه دارند گشتاور کافی را به بخش‌های به حرکت درآورنده خودرو وارد کنند تا اتومبیل بتواند حرکت خود را در لحظه آغاز کند. از طرف دیگر از طریق این قطعه، عملیات تعویض دنده صورت می‌پذیرد.
در حقیقت در مواقعی که موتور خودرو با دستگاه انتقال نیرو در ارتباط قرار دارد، امکان تعویض دنده وجود نخواهد داشت. بنابراین به قطعه کلاچ نیاز است تا ارتباط موتور را با سایر بخش‌ها قطع کند و به عملیات تعویض دنده کمک رساند.
لازم است بدانید که در لحظه شروع به حرکت خودرو، موتور باید بتواند گشتاور بخش‌های مرتبط را به کمترین میزان برساند. این کار نیز از طریق صفحه کلاچ صورت می‌پذیرد.
دیسک و صفحه، خود انواع مختلفی داشته و به صورت‌های یک‌صفحه‌ای، دو صفحه‌ای، خشک، روغنی و اتوماتیک طراحی و تولید می‌شوند.
علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ
صفحه کلاچ و ملزومات آن از جمله وسائل مصرفی یک خودرو محسوب می‌شوند. بنابراین دیر یا زود عمر مفید آن‌ها به سر می‌آید. پس باید در زمان مناسب تعویض شده و با قطعات تازه جایگزین گردند.
اما با این حال برخی از اقدامات به خراب شدن این قطعات پیش از موعد تمام شدن عمر مفید آن‌ها کمک می‌کند.
از جمله دلائل خرابی این بخش‌ها می‌توان به رانندگی کردن با شتاب زیاد اشاره کرد و یا وارد آوردن فشار بیش از حد در سربالایی‌ها به خودرو را نام برد. اگر تعداد سرنشینان خودرو زیادتر از حد باشد و یا در ترافیک رانندگی کنید و در مدت زمان زیادی در این شرایط باقی بمانید نیز به خراب شدن این قطعات کمک خواهید رساند.
وجود برخی از علائم و نشانه‌ها مشخص می‌کنند که دیسک و صفحه کلاچ خودروی شما خراب شده است. در ادامه برخی از علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ مطرح شده است.
1.لیز خوردن
یکی از مهم‌ترین علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ لیز خوردن بوده که به طور معمول نشان می‌دهد این قطعه دچار فرسودگی شده است. اگر پوشش به کار رفته در دیسک کلاچ از بین برود، توانایی این بخش را در محکم گرفتن صفحه فشار با کاهش مواجه خواهد کرد.
در این شرایط، لغزش و یا لیز خوردن اتفاق می‌افتد. از دیگر دلائل لغزش می‌توان به فرسودگی صفحه فشار اشاره کرد. اگر این بخش دچار آسیب شده باشد توانایی مورد نیاز برای اعمال و ایجاد فشار کافی بر روی دیسک کلاچ را نخواهد داشت.
در صورت تماس هر گونه آلودگی با دیسک و صفحه کلاچ نیز امکان لغزش و لیز خوردن وجود دارد پس بهتر است برای تشخیص علل خرابی به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.
2.تلق تلق کردن
در برخی از مواقع آلودگی‌هایی بر روی دیسک کلاچ وجود دارد. در این شرایط احتمال این که هنگام استفاده از کلاچ، این بخش تلق تلق کند وجود خواهد داشت. در این صورت سایش به صورت ناهموار اتفاق می‌افتد و به همین دلیل هم دیسک کلاچ دچار لغزش و یا لیز خوردن می‌شود.
3.ارتعاش، لرزش موتور و اتاق خودرو در هنگام شروع به حرکت
یکی از خرابی‌های سیستم کلاچ که به راحتی قابل مشاهده و تشخیص است، لرزش و ارتعاش و یا تکان خوردن خودرو هنگام آزاد کردن کلاچ است. در واقع، یکی از معمول‌ترین نشانه‌هایی که مشخص می‌کند دیسک و صفحه کلاچ یک خودرو ضعیف شدهاند این است که در مواقعی که شما اتومبیل خود را در دنده یک قرار می‌دهید و سپس پدال کلاچ را آزاد می‌کنید، اتاق خودرو و موتور آن به ارتعاش و لرزش در می‌آیند.
4.صدای جیرجیر
اگر در هنگام فشار دادن پدال کلاچ، سر و صدای جیرجیر از آن آغاز شده و یا متوقف گردد، احتمال فرسودگی و یا آسیب دیدگی بلبرینگ کلاچ وجود خواهد داشت. به طور کلی تشخیص مشکلات دیسک و صفحه کلاچ از طریق سر و صدای این قطعه کاری دشوار بوده و به تعمیرکار متخصص و خبره نیاز دارد.
چرا که هر کدام از سر و صداهای منتشر شده از سمت خودرو و یا موتور و سایر اجزای آن می‌توانند پیام‌ها و معانی مختلفی را منتقل سازند.
5.مشکلات در تعویض دنده
اگر کلاچ اتومبیل شما به راحتی آزاد نشود مشکلاتی را به وجود خواهد آورد. مشکلاتی که خود را به شیوه‌های مختلفی نشان می‌دهند. در صورتی که کلاچ به صورت کامل آزاد نشود، دیسک نیز به چرخش و حرکت خود ادامه خواهد داد. در این صورت مهار کردن خودرو در دنده امکان‌پذیر نخواهد بود.
به طور کلی در مواقعی که احساس می‌کنید در شرایط تعویض دنده، دنده‌ها به سختی در جای خود قرار می‌گیرند و یا جا رفتن آن‌ها با سر و صدا همراه است، باید به تعویض صفحه کلاچ خودروی خود دست بزنید.
6.تنبل شدن خودرو و کاهش توان شتاب‌گیری
مجموعه کلاچ از دیدرس شما خارج است. بنابراین در بسیاری از مواقع به سادگی متوجه تمام شدن دیسک کلاچ نخواهید شد. در این صورت اقدام به موقع برای تعویض این قطعه نیز انجام نخواهد گرفت. جنس دیسک کلاچ‌ها به لنت ترمز شباهت بسیار زیادی داشته و تمام شدن لنت کلاچ باعث می‌شود فرایند انتقال نیرو ضعیف گردد.
در این شرایط دیسک بر صفحه ساییده خواهد شد و با آسیب‌هایی از قبیل تنبلی خودرو و یا افت بسیار زیاد در توان و شتاب‌گیری آن مواجه خواهید شد. امکان ضعیف بودن خودرو در سربالایی‌ها نیز وجود دارد و یا ممکن است سر و صداهایی از آن به گوش برسد.
تمام شدن دیسک کلاچ به بد جا رفتن دنده‌ها نیز منجر خواهد شد. از طرف دیگر وجود این اشکال باعث می‌شود تا کلاچ با یک صدای قیژ قیژ همراهی کند. در چنین شرایطی باید بلا فاصله به یک تعمیرگاه مراجعه کنید.
چراکه عدم توجه به این اشکال می‌تواند به خرابی برنجی‌های جعبه دنده یا گیربکس و کچل شدن آن‌ها منجر گردد. در این صورت هزینه‌های گزافی را باید بابت تعمیرات پرداخت کنید.
7.جفتک انداختن خودرو
اگر صفحه کلاچ خودرو شما داغ شده باشد و پس از آن به صورت کاملاً ناگهانی سرد شود، صفحه کلاچ ترک خواهد خورد و یا در اصطلاح تاب بر خواهد داشت. شما نمی‌توانید تاب برداشتن و یا ترک‌های موجود در صفحه کلاچ خودروی خود را مشاهده کنید. اما با توجه به علائمی می‌توانید به این اشکال پی ببرید.
در چنین شرایطی هنگام انجام نیم کلاچ، دیسک از روی صفحه پریده و یا سر می‌خورد. این اتفاق ضرباتی را به مجموعه کلاچ و یا اتاق خودرو وارد خواهد ساخت. در این صورت خودرو دچار جفتک اندازی می‌شود.
8.افزایش دور موتور و عدم افزایش سرعت خودرو
یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها و یا نخستین علامت تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ، در میزان شتاب خودرو بروز و ظهور پیدا می‌کند. اگر این قطعات به اتمام رسیده باشند نمی‌توانند قدرت را به گیربکس منتقل کنند. این آسیب باعث می‌شود تا بخش وسیعی از قدرت موتور هدر رود.
در این حالت اگر راننده به صورت ناگهانی پدال گاز را فشار دهد، قدرت موتور افزایش پیدا می‌کند. اما خودرو شتاب نخواهد گرفت. پس اگر خودروی شما شتاب مناسبی ندارد اما گاز زیادی می‌خورد، امکان تمام شدن صفحه کلاچ آن وجود دارد.
9.سفتی و یا خشک شدن پدال کلاچ
در برخی از مواقع، راننده خودرو احساس می‌کند که پدال کلاچ خودرو، از نرمی سابق برخوردار نیست و احساس سفتی و خشک شدن پدال کلاچ او را آزار می‌دهد. این علامت نیز یکی ديگر از علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ است. در چنین شرایطی باید بلافاصله نسبت به تعویض صفحه کلاچ خودروی خود اقدام کنید.
همچنین خواندن مطالب زیر توصیه می شود :
