تسمه تایم چیست ؟
تسمه تایم (همچنین به عنوان تسمه تایمینگ شناخته میشود) یک قطعه پلاستیکی بسیار مهم در موتور خودرو های درون سوز یا احتراق داخلی است. تسمه تایم وظیفه هماهنگ کردن و تنظیم زمان بالانس موتور را بر عهده دارد. این تسمه به صورت مسطح و بسته بین دندههای درونی موتور و کرنک شافت (شافت موتور) نصب میشود.
این قطعه در زمان مناسب برای عمل باز و بسته شدن سوپاپ ها نقش دارد. همچنین هماهنگی عمل بین میل لنگ و میل سوپاپ را نیز انجام داده و این دو قسمت را به یکدیگر متصل می کند. میل لنگ و میل سوپاپ دارای حرکتی متفاوت از یکدیگر هستند (سرعت گردش میل لنگ دو برابر میل سوپاپ است) و به همین دلیل پارگی و خرابی در تسمه تایم عملکرد کل موتور خودرو را مختل می کند.
تسمه تایم عموماً از مواد بسیار مقاومی مانند پلیمرهای پلیاستر یا پلیآمید ساخته میشود. این مواد باید بسیار محکم و مقاوم در برابر حرارت و سایش و همچنین انعطافپذیر باشند. تسمه تایم به دلیل کاربردهای خود در موتورهای درون سوز، معمولاً در شرایط بسیار سختی عمل می کند و باید توانایی کارکرد صحیح در طولانی مدت را داشته باشد.
مزیت استفاده از تسمه تایم در مقایسه با زنجیر تایم و دیگر روش ها، شامل عمر طولانیتر، صرفهجویی در انرژی، عدم نیاز به تنظیم مداوم و کمترین احتمال خرابی کمتر است. با این حال، به علت عدم چرخش مستقیم میان موتور و سیستم جعبهدنده، به وسیله پرهها یا رولرها، احتمال خرابی تسمه تایم وجود دارد که ممکن است نیاز به تعویض یا تعمیر داشته باشد.
علائم خرابی تسمه تایم
خرابی تسمه تایم میتواند عارضههای جدی و خرابیهای شدیدی در موتور ایجاد کند . در ادامه به بررسی مهمترین علائم خرابی تسمه تایم و نکات قابل توجه برای تشخیص آن خواهیم پرداخت:
1. صدای غیرطبیعی
یکی از علائم شایع خرابی تسمه تایم، تولید صداهای غیرطبیعی است. این صداها میتوانند شامل صدای تیکتیک، کلیک و یا صدای فریز شدن باشند. این صداها اغلب نشاندهنده عدم هماهنگی در حرکت تسمه تایم با بالانس موتور هستند. (از آنجایی که تسمه تایم از قرقره و پولی تشکیل شده که وظیفه راهاندازی میل بادامک و میللنگ را بر عهده دارند، خرابی تسمه تایم باعث میشود دندانههای تسمه که با پولیها در ارتباط هستند، این صداها را ایجاد کنند. ) این صداها به وضوح نشاندهنده این هستند که تسمه تایم قادر به انجام وظایف خود به درستی نیست و نیاز به بررسی و احتمالا تعویض دارد. اگر چنین صداهایی از موتور خودروی خود میشنوید، بهتر است بلافاصله به یک تعمیرکار مجرب مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.
2. عملکرد نامنظم موتور
در صورت خرابی تسمه تایم، موتور خودرو عملکرد نامنظم و ناپایدار خواهد داشت. این موضوع به دلیل عدم هماهنگی بین میللنگ و میلبادامک است که باعث اختلال در زمانبندی دقیق باز و بسته شدن سوپاپها میشود. این مشکل میتواند منجر به لغزش موتور، کارکرد نامنظم و وقفه در عملکرد آن شود. در مواردی، موتور ممکن است اصلاً روشن نشود یا پس از روشن شدن بهسرعت خاموش شود.
عملکرد نامنظم موتور میتواند شامل موارد زیر باشد:
- لرزش موتور: هنگام رانندگی، لرزشهای غیرعادی از موتور احساس میشود که نشانهای از مشکل در هماهنگی قطعات داخلی موتور است.
- کاهش قدرت و شتاب: خودرو نمیتواند بهطور عادی شتاب بگیرد و قدرت موتور بهطور محسوسی کاهش مییابد.
- خاموش شدن ناگهانی: موتور ممکن است بهطور ناگهانی و بدون هشدار قبلی خاموش شود.
این علائم نشاندهنده آن است که تسمه تایم نمیتواند به درستی وظایف خود را انجام دهد و باید به سرعت بررسی و در صورت نیاز تعویض شود. عدم توجه به این علائم میتواند منجر به آسیبهای جدیتری به موتور خودرو شود که هزینههای بالایی را در پی خواهد داشت.
3. افزایش مصرف سوخت
یکی دیگر از علائم خرابی تسمه تایم، افزایش مصرف سوخت است. زمانی که تسمه تایم به درستی کار نمیکند، هماهنگی بین میللنگ و میلبادامک از بین میرود و موتور نمیتواند بهطور بهینه عمل کند. این عدم هماهنگی باعث میشود که سوخت بهطور نامناسبی در سیلندرها تزریق و احتراق یابد.
در نتیجه، موتور برای تولید توان لازم، مجبور به مصرف سوخت بیشتری میشود. این افزایش مصرف سوخت میتواند به چند دلیل رخ دهد:
- احتراق ناقص: به دلیل عدم هماهنگی در باز و بسته شدن سوپاپها، سوخت و هوا بهطور کامل در سیلندرها مخلوط نمیشوند و احتراق ناقص اتفاق میافتد. این موضوع منجر به اتلاف انرژی و نیاز به مصرف سوخت بیشتر میشود.
- کاهش راندمان موتور: خرابی تسمه تایم باعث میشود که موتور برای تولید توان مورد نیاز، سختتر کار کند و راندمان کلی آن کاهش یابد. این مسئله نیز منجر به افزایش مصرف سوخت میشود.
- تشخیص نادرست توسط ECU: واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ممکن است به دلیل اطلاعات نادرست دریافتی از سنسورها، میزان سوخت ورودی به موتور را بیشتر از حد نیاز تنظیم کند.
افزایش مصرف سوخت نه تنها هزینههای مربوط به سوخت را افزایش میدهد، بلکه نشاندهنده وجود مشکل جدی در سیستم تایمینگ موتور است که نیاز به بررسی فوری و احتمالا تعویض تسمه تایم دارد. توجه به این علائم و اقدام به موقع میتواند از بروز مشکلات بزرگتر و هزینههای بالای تعمیراتی جلوگیری کند
4. علائم قطع و وصل شدن ناگهانی
در برخی موارد، تسمه تایم خراب ممکن است در نگاه اول سالم به نظر برسد، اما هنگام استارت زدن موتور یا در حین حرکت خودرو دچار قطع و وصل ناگهانی شود. این حالت بهطور مستقیم با مشکلات در هماهنگی تسمه تایم و بالانس موتور ارتباط دارد.
علائم قطع و وصل شدن ناگهانی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات در استارت زدن: خودرو بهسختی روشن میشود یا هنگام استارت زدن نیاز به تلاش بیشتری دارد. این مشکل به دلیل عدم هماهنگی صحیح میللنگ و میلبادامک است که توسط تسمه تایم کنترل میشود.
- افت ناگهانی قدرت موتور: در حین حرکت، ممکن است ناگهان قدرت موتور کاهش یابد و خودرو بهطور غیرمنتظرهای کند شود. این وضعیت به دلیل لغزش تسمه تایم یا از دست دادن تماس دندانههای تسمه با پولیها رخ میدهد.
- خاموش شدن غیرمنتظره موتور: موتور ممکن است بهطور ناگهانی خاموش شود، بهخصوص در حین رانندگی با سرعت پایین یا هنگام توقف در چراغ قرمز. این نشانه حاکی از آن است که تسمه تایم بهدرستی درگیر نیست و نمیتواند وظایف خود را انجام دهد.
- قطع و وصل شدن سیستمهای جانبی: عملکرد نامنظم تسمه تایم میتواند باعث اختلال در سیستمهای جانبی موتور مانند دینام و پمپ آب شود، که این موارد نیز به نوبه خود میتواند باعث قطع و وصل ناگهانی سیستمهای مختلف خودرو شود.
5. اختلال در عملکرد موتور و کاهش قدرت موتور
خرابی تسمه تایم میتواند منجر به اختلالات جدی در عملکرد موتور شود و باعث کاهش قدرت و کارایی کلی خودرو گردد. این اختلالات شامل نقص در قدرت موتور، افت توان موتور، و عملکرد ضعیف در سرعتهای بالا و پایین میشوند.
علائم اختلال در عملکرد موتور و کاهش قدرت موتور شامل موارد زیر است:
- کاهش توان موتور: هنگامی که تسمه تایم به درستی کار نمیکند، هماهنگی بین قطعات داخلی موتور از بین میرود، که این امر منجر به کاهش توان موتور و افت شدید شتابگیری میشود. خودرو ممکن است نتواند بهسرعت بهطور معمول شتاب بگیرد و بهطور کلی احساس کندتر شدن عملکرد داشته باشد.
- عملکرد ناپایدار در سرعت بالا: در سرعتهای بالا، موتور ممکن است نتواند بهطور پایدار کار کند و دچار لرزش و نوسانات شود. این مشکل به دلیل ناتوانی تسمه تایم در حفظ هماهنگی دقیق بین میللنگ و میلبادامک است.
- عملکرد ضعیف در سرعت کم: در سرعتهای پایین نیز، موتور ممکن است دچار مشکلاتی مانند لرزشهای غیرعادی و ناپایداری شود. این مشکلات میتوانند به خصوص در هنگام توقفهای مکرر و حرکت در ترافیکهای سنگین مشهود باشند.
- افت قدرت در سربالاییها: خودرو ممکن است در هنگام بالا رفتن از سربالاییها نتواند بهطور معمول قدرت لازم را تولید کند و بهسختی حرکت کند.
- عملکرد ناقص سیستمهای جانبی موتور: خرابی تسمه تایم میتواند باعث اختلال در عملکرد سیستمهای جانبی موتور مانند پمپ آب، دینام، و کمپرسور تهویه مطبوع شود، که این امر نیز به نوبه خود میتواند باعث کاهش کلی قدرت و کارایی موتور شود.
6. خروج دود سیاه بعد از روشن شدن خودرو
اگر تسمه تایم دچار ساییدگی و کشیدگی شود، میتواند باعث ورود مخلوط نامناسب و غیرمتعادل سوخت و هوا به موتور شود. این مشکل میتواند منجر به احتراق ناقص در سیلندرها شود، که نتیجه آن خروج دود سیاه از اگزوز و یا بوی خام سوزی است.
علائم این مشکل عبارتند از:
- دود سیاه از اگزوز: یکی از نشانههای اصلی خرابی تسمه تایم، خروج دود سیاه بعد از روشن شدن خودرو است. این دود نشاندهنده احتراق ناقص سوخت در موتور است. بهطور معمول، سوخت باید بهطور کامل بسوزد و دود سفید یا بیرنگ از اگزوز خارج شود. اما در صورت خرابی تسمه تایم، سوخت بهطور ناقص سوخته و دود سیاه تولید میشود.
- بوی خام سوزی: در صورت خرابی تسمه تایم، ممکن است بوی سوخت خام از اگزوز خودرو به مشام برسد. این بو نشاندهنده این است که سوخت بهطور کامل در موتور نسوخته و در حال خروج از اگزوز به صورت خام است.
- آسیب به کاتالیست: احتراق ناقص سوخت و خروج دود سیاه میتواند به کاتالیست خودرو آسیب برساند. کاتالیست وظیفه تبدیل گازهای مضر به گازهای کمضررتر را دارد و خرابی آن میتواند منجر به افزایش آلایندههای خروجی خودرو و کاهش کارایی آن شود.
این علائم نشاندهنده مشکلات جدی در سیستم تایمینگ و احتراق موتور هستند که نیاز به توجه فوری دارند. عدم توجه به این نشانهها میتواند منجر به آسیبهای جدیتر و پرهزینهتر به موتور و سیستمهای جانبی آن شود.
7. خاموشی ناگهانی خودرو در هنگام حرکت
یکی دیگر از نشانه ها و علائم خرابی تسمه تایم، خاموشی ناگهانی خودرو در هنگام حرکت یا در حالت کارکردن درجا است. این وضعیت بسیار خطرناک است و میتواند به مشکلات جدیتر و حتی تصادفات منجر شود.
علائم خاموشی ناگهانی خودرو شامل موارد زیر است:
- خاموشی ناگهانی در حین حرکت: خودرو بهطور ناگهانی و بدون هیچ هشدار قبلی خاموش میشود. این وضعیت معمولاً در هنگام رانندگی با سرعت بالا یا در ترافیک رخ میدهد و میتواند بسیار خطرناک باشد.
- خاموشی در حالت درجا: در مواقعی که خودرو درجا کار میکند، ممکن است بهطور ناگهانی خاموش شود. این حالت معمولاً در زمان توقف در چراغ قرمز یا در ترافیک سنگین رخ میدهد.
- عدم توانایی در روشن کردن مجدد: پس از خاموشی ناگهانی، ممکن است خودرو قادر به روشن شدن مجدد نباشد یا به سختی روشن شود. این مشکل نشاندهنده خرابی جدی در سیستم تایمینگ موتور است.
خاموشی ناگهانی خودرو میتواند به دلایل زیر رخ دهد:
- لغزش تسمه تایم: اگر تسمه تایم لغزش کند یا از محل خود خارج شود، هماهنگی بین میللنگ و میلبادامک از بین میرود و موتور قادر به ادامه کار نخواهد بود.
- پاره شدن تسمه تایم: پاره شدن تسمه تایم یکی از جدیترین مشکلاتی است که میتواند منجر به خاموشی ناگهانی خودرو شود. این مشکل میتواند باعث آسیب جدی به سوپاپها و پیستونها شود.
- اختلال در سیستم تایمینگ: هر گونه اختلال در سیستم تایمینگ موتور میتواند باعث خاموشی ناگهانی خودرو شود.
8. نشتی روغن
نشتی روغن از کاور تسمه نیز میتواند یکی از نشانههای خرابی تسمه تایم باشد. روکش تسمه تایم با پیچ و مهرههای مختلف به موتور متصل شده است و به مرور زمان و با کاهش عمر مفید تسمه، این روغن ممکن است از کاور نشت کند. این مشکل نه تنها میتواند باعث خرابی تسمه تایم شود، بلکه نشانهای است که باید به سرعت به آن توجه کنید.
علائم نشتی روغن عبارتند از:
- روغن در اطراف کاور تسمه تایم: مشاهده روغن در اطراف کاور تسمه تایم یا روی زمین زیر محل پارک خودرو میتواند نشاندهنده نشتی روغن از این ناحیه باشد.
- کاهش سطح روغن موتور: اگر سطح روغن موتور بهطور مداوم کاهش مییابد و نیاز به افزودن مکرر روغن دارید، این موضوع میتواند نشاندهنده نشتی روغن از کاور تسمه تایم باشد.
- آلودگی تسمه تایم: روغن نشت کرده میتواند تسمه تایم را آلوده کند و باعث کاهش کارایی و افزایش خطر خرابی آن شود.
نشتی روغن از کاور تسمه تایم میتواند به دلایل زیر رخ دهد:
- پوسیدگی و فرسودگی درزگیرها: درزگیرهای قدیمی و فرسوده ممکن است به مرور زمان ترک بردارند و باعث نشتی روغن شوند.
- شکستگی یا آسیب به کاور تسمه تایم: ضربه یا فشار زیاد میتواند باعث شکستگی یا ترک در کاور تسمه تایم شود و روغن از این ناحیه نشت کند.
- نصب نادرست کاور: نصب نادرست کاور تسمه تایم نیز میتواند باعث نشتی روغن شود.
اگر نشت روغن را در اطراف تسمه تایم مشاهده کردید، وقت تعویض تسمه تایم فرا رسیده است. عدم توجه به این نشانه میتواند باعث خرابی جدیتر تسمه تایم و آسیب به قطعات داخلی موتور شود.
9. میس فایر موتور خودرو
هنگامی که احتراق درون موتور به درستی صورت نمیگیرد، اصطلاحاً گفته میشود که موتور دچار میس فایر (Misfire) شده است. میس فایر به معنای عدم احتراق صحیح سوخت در یک یا چند سیلندر موتور است و میتواند باعث افت شدید عملکرد موتور و افزایش مصرف سوخت شود. یکی از دلایل عمدهای که میتواند باعث میس فایر در خودرو شود، خرابی تسمه تایم است.
علت این مشکل به این صورت است که تسمه تایم مسئول هماهنگی دقیق باز و بسته شدن سوپاپها با حرکت پیستونها است. هنگامی که تسمه تایم خراب میشود، این هماهنگی دچار اختلال میشود و سوپاپها در زمان نامناسب باز و بسته میشوند. این عدم هماهنگی میتواند منجر به میس فایر در موتور شود.
علائم میس فایر موتور شامل موارد زیر است:
- لرزش موتور: موتور بهطور غیرعادی لرزش دارد که معمولاً در دورهای پایین و در حالت درجا بیشتر مشهود است.
- افت قدرت و شتاب: خودرو نمیتواند بهطور عادی شتاب بگیرد و قدرت موتور بهطور محسوسی کاهش مییابد.
- صدای نامنظم از موتور: صدای موتور بهطور نامنظم و گاهی با صداهای تکتک همراه است که نشاندهنده عدم احتراق صحیح در سیلندرها است.
- افزایش مصرف سوخت: به دلیل عدم احتراق کامل سوخت، مصرف سوخت افزایش مییابد.
- چراغ چک موتور: روشن شدن چراغ چک موتور در داشبورد خودرو میتواند نشانهای از میس فایر باشد. سیستم تشخیص خطای موتور (OBD) میتواند کد خطای مربوط به میس فایر را نمایش دهد.
میس فایر موتور میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما خرابی تسمه تایم یکی از علل اصلی آن است. این مشکل باید به سرعت تشخیص و رفع شود، زیرا میتواند به قطعات داخلی موتور آسیب برساند و هزینههای تعمیراتی بالایی را به همراه داشته باشد.
10. علائم بصری و ظاهر تسمه تایم
بررسی دورهای تسمه تایم برای یافتن علائم خرابی تسمه تایم میتواند در جلوگیری از مشکلات جدی موتور بسیار مفید باشد. تسمه تایم که در حال خراب شدن است، ممکن است نشانههای ظاهری مشخصی داشته باشد که در سرویسهای دورهای قابل مشاهده هستند. برخی از این علائم بصری شامل موارد زیر است:
- شکستگی و ترکخوردگی: یکی از نشانههای واضح خرابی تسمه تایم، وجود شکستگیها و ترکهای قابل مشاهده بر روی سطح تسمه است. این ترکها میتوانند ناشی از فرسودگی و کهنگی تسمه باشند و به مرور زمان منجر به پارگی کامل تسمه شوند.
- کشش زیاد: کشیدگی زیاد تسمه تایم میتواند باعث ایجاد مشکلاتی در هماهنگی قطعات موتور شود. اگر تسمه تایم بیش از حد کشیده شده باشد، ممکن است دندانههای تسمه نتوانند بهدرستی با پولیها درگیر شوند، که این وضعیت میتواند منجر به لغزش تسمه و اختلال در عملکرد موتور شود.
- شلی تسمه: شل بودن تسمه تایم نیز نشانهای از خرابی آن است. تسمه شل نمیتواند بهطور موثری نیرو را بین میللنگ و میلبادامک منتقل کند، که این مسئله میتواند به ناهماهنگی در زمانبندی موتور و عملکرد نامناسب آن منجر شود.
- سایش و پارگی دندانهها: دندانههای تسمه تایم که فرسوده یا پاره شدهاند، نمیتوانند بهدرستی با پولیها درگیر شوند. این مشکل میتواند باعث لغزش تسمه و ناهماهنگی در عملکرد موتور شود.
- وجود روغن یا گریس روی تسمه: وجود هر گونه روغن یا گریس بر روی تسمه تایم میتواند نشاندهنده نشت روغن از قسمتهای دیگر موتور باشد. روغن میتواند باعث کاهش چسبندگی تسمه و لغزش آن شود، که این وضعیت نیز به خرابی تسمه تایم منجر میشود.
راهکارهای پیشگیری از خرابی تسمه تایم
- بازرسی دورهای: تسمه تایم باید در فواصل زمانی منظم توسط یک تعمیرکار مجرب بررسی شود. این بازرسیها میتوانند به تشخیص زودهنگام علائم خرابی و جلوگیری از مشکلات جدیتر کمک کنند.
- تعویض به موقع: حتی اگر علائم خرابی ظاهری در تسمه تایم مشاهده نشود، تعویض دورهای تسمه تایم بر اساس توصیههای سازنده خودرو بسیار مهم است. بیشتر سازندگان خودرو توصیه میکنند که تسمه تایم هر 60,000 تا 100,000 کیلومتر یا هر 5 سال یکبار تعویض شود.
- توجه به نشانههای عملکردی: علاوه بر بررسی ظاهری، توجه به نشانههای عملکردی مانند صداهای غیرطبیعی، افزایش مصرف سوخت و عملکرد نامنظم موتور نیز میتواند به تشخیص زودهنگام خرابی تسمه تایم کمک کند.
سوالات متداول درباره علائم خرابی تسمه تایم
۱. آیا صداهای غیرطبیعی از سمت موتور نشاندهنده خرابی تسمه تایم هستند؟
بله، صداهای غیرطبیعی مانند صدای تیک تیک، صدای کلیک و صدای فریز شدن میتواند نشانههای خرابی تسمه تایم باشند.
۲. آیا خرابی تسمه تایم میتواند باعث عملکرد نامنظم موتور شود؟
بله، خرابی تسمه تایم میتواند منجر به عملکرد نامنظم موتور شود، از جمله لرزش موتور، کارکرد ضعیف در سرعت بالا و کم، تراکم سیلندر و افزایش مصرف سوخت
۳. آیا مصرف سوخت بالاتر نشان از خرابی تسمه تایم است؟
بله، خرابی تسمه تایم ممکن است منجر به اختلال در تعادل سوخت و هوا در سیستم شود، که از طریق افزایش مصرف سوخت قابل تشخیص باشد.
۴. آیا علائم قطع و وصل شدن ناگهانی موتور به خرابی تسمه تایم مربوط میشوند؟
بله، قطع و وصل شدن ناگهانی موتور میتواند به ناهماهنگی تسمه تایم و بالانس موتور مربوط باشد.
۵. آیا تسمه تایم خراب میتواند علائم ظاهری داشته باشد؟
بله، تسمه تایم خراب ممکن است نشانههایی مانند شکستگی، کشش زیاد، شل بودن یا سایش روی دندانه ها داشته باشد.
۶. آیا خرابی تسمه تایم میتواند باعث اختلالات جدی در عملکرد موتور شود؟
بله، خرابی تسمه تایم میتواند به اختلالات جدی در عملکرد موتور منجر شود، شامل نقص قدرت موتور، افت توان موتور و اختلال در سرعت و عملکرد موتور.
کلام آخر
شناخت علائم خرابی تسمه تایم میتواند به شما کمک کند تا به موقع مشکل را تشخیص دهید و از خسارات جدی به موتور جلوگیری کنید. در صورت مشاهده هرگونه علامت بالا، بهتر است به یک تعمیرکار ماهر مراجعه کنید تا تسمه تایم را بررسی و در صورت لزوم تعویض و یا تعمیر کند.
همچنین خواندن مطالب زیر توصیه می شود :