اکسل ماشین چیست ؟
به میله یا شفتی که چرخ‌ها را می‌چرخاند و وزن خودرو را تحمل می‌کند محور یا اکسل خودرو (اکسل ماشین) می‌گویند. وجود این اکسل‌ها موجب میشود تا اجزای ضروری هر وسیله نقلیه به درستی در کنار یکدیگر قرار گرفته و کار کنند. اکسل‌ها می‌توانند نیرویی که چرخ‌ها را می‌چرخاند هدایت کنند و وجود آنها برای هر وسیله نقلیه‌ای که نیازمند عملکرد صحیح بوده لازم است.
اکسل‌ها یک محور مرکزی برای چرخ یا چرخ دنده چرخان هستند و در وسایل نقلیه چرخ‌دار، اکسل‌ها ممکن است در حالت‌های مختلف موجود باشند که شامل موارد زیر هستند:
- ثابت شده به چرخ‌ها: در این حالت، یاتاقان‌ها در نقاط نصبی که اکسل پشتیبانی خواهد شد ارائه می‌شوند.
- چرخیدن با چرخ‌ها: در این حالت یک یاتاقان در داخل یک سوراخ مرکزی در چرخ قرار می‌گیرد تا به چرخ یا چرخ دنده اجازه دهد تا به دور محور بچرخد. گاهی اوقات به ویژه در دوچرخه‌ها از این اکسل با نام دوک نیز استفاده میشود.
- ثابت شده بر روی وسیله نقلیه
- چرخیدن در اطراف محور
اکسل خودرو جزئی جدایی ناپذیر در اکثر وسایل نقلیه چرخ‌دار هستند. در سیستم تعلیق محور زنده، اکسل‌ها برای انتقال گشتاور حرکتی به چرخ و حفظ موقعیت چرخ‌ها نسبت به یکدیگر و بدنه خودرو عمل می‌کنند. در این نوع سیستم‌ها اکسل‌ها باید وزن وسیله نقلیه را علاوه بر بار تحمل کنند.
یک اکسل ماشین غیر محرک همچون اکسل پرتو جلو در برخی کامیون‌های سبک یا سنگین و وانت‌های بدون شفت خواهد بود که در این صورت اکسل‌ها تنها به عنوان سیستم تعلیق و فرمان عمل می‌کنند. برخلاف بسیاری از وسایل نقلیه، خودروهای دیفرانسیل جلو دارای یک محور پرتو پشتی محکم هستند.
در انواع دیگر سیستم‌های تعلیق، اکسل‌ها تنها به عنوان یک انتقال‌دهنده گشتاور حرکتی به چرخ‌ها عمل می‌کنند و موقعیت و زاویه توپی چرخ‌ها عملکردی مستقل از سیستم تعلیق خواهند داشت. این نمونه از سیستم‌های تعلیق مستقل در اکثر خودروها همچون SUVهای جدیدتر و در بخش جلوی بسیاری از کامیون‌های سبک نیز یافت می‌شوند.
این سیستم‌ها هنوز هم دارای دیفرانسیل هستند اما لوله‌های محفظه اکسل متصل را نخواهند داشت. این سیستم‌ها ممکن است به قاب یا بدنه خودرو وصل شوند و یا در یک گیربکس یکپارچه شوند و سپس شفت‌های اکسل که معمولا از نوع سرعت ثابت هستند، گشتاور حرکتی را به چرخ‌ها منتقل کنند. مانند یک سیستم اکسل شناور کامل، محورهای محرک نیز در سیستم تعلیق مستقل دیفرانسیل جلو از وزن خودرو پشتیبانی نمی‌کنند.
همچنین بخوانید : پلوس خودرو چیست ؟
انواع اکسل خودرو
اکسل ها از نظر کارکرد دو نوع هستند :
- اکسل های ثابت یا Rigid Axle
- اکسل های تعلیق مستقل یا Independent Suspension Axles
اکسل های ثابت ( صلب ) دارای طراحی ساده ای هستند و اتصال در این نوع اکسل ها به این صورت است که دو طرف چرخ ها به یک بدنه ثابت متصل بوده و حرکت و جابجایی یک چرخ سبب حرکت چرخ دیگر نیز می شود. اکسل های ثابت استجکام بالایی دارند و در بیشتر خودروها مورد استفاده قرار گرفته اند. انواع اکسل ثابت شامل :
- اکسل مرده
- اکسل عقب متحرک
- اکسل جلو متحرک
- اکسل جلو با قابلیت فرمان پذیری
اکسل ماشین تعلیق مستقل نیز کاملا بر عکس اکسل های ثابت عمل می کنند. یعنی حرکت یک چرخ سبب حرکت و جابجایی چرخ دیگر نمی شود.
اجزاء اکسل خودرو
امروزه اکسل خودروها و سایر وسایل نقلیه در سه نوع مختلف از محورها وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- اکسل عقب (Rear axle): اکسل خودرو عقب بین دیفرانسیل و چرخ‌های محرک قرار دارد و نیرو را بین این دو منتقل می‌کند. این اکسل در واقع دو نیمه بوده که توسط دیفرانسیل به هم متصل شده‌اند و هر قسمت به عنوان نیم شفت شناخته میشود. در اکثر خودروها محورهای عقب با چرخ‌های خودرو می‌چرخند.
- اکسل جلو (Front axle): اکسل جلو کنترل فرمان را سهولت می‌بخشد. این بخش ضربه‌های ناشی از رانندگی در سطوح ناهموار جاده را به خود جذب می‌کند و وزن قسمت جلویی خودرو را تحمل می‌کند.
- اکسل خرد (Stub axle): این اکسل‌ها چرخ‌های جلوی خودرو را حمل می‌کنند و وظیفه چرخش چرخ‌های اکسل‌های جلو و عقب را بر عهده دارند. اکثر خودروها دارای اکسل‌های جلو و عقب هستند البته وسایل نقلیه بزرگ‌تر ممکن است بیش از دو اکسل عقب و جلو داشته باشند.
انواع اکسل عقب ماشین
اکسل های عقب خودرو یکسان نیستند و به 3 دسته تقسیم بندی می شوند.
- اکسل نیمه شناور : در این نو اکسل ها چرخ به فلنج موجود در بیرون شفت محور متصل می شود و آن را به صورت ایمن نگه می دارد. یکی از یاتاقان ها شفت اکسل را نگه می دارد و دیگری به داخل پوشش اکسل می رود. از آنجایی که دو یاتاقان دارد، یک اکسل نیمه شناور باید بزرگ تر از گزینه های دیگر باشد تا گشتاور یکسانی تولید کند. اکسل های نیمه شناور برای خودروهای سبک، SUV ها و کامیون های سایز متوسط مانند وانت های نیم تنی و سبک وزن استفاده می شوند.
- اکسل تمام شناور : این نوع اکسل ( یا محور ) همانطور که از نامش پیداست به لطف دو یاتاقان در جای خود شناور شده و موقعیت خود را حفظ می کند. این سیستم فقط برای انتقال گشتاور جعبه دنده طراحی شده است. اکسل های تمام شناور معمولا در خودروهای بزرگ تر مانند کامیون های سنگین بهتر عمل می کنند و استفاده می شوند. برخی کامیون های سایز متوسط که ظرفیت یدک کشی بیشتری دارند یا خودروهایی که به طور گسترده از چهار چرخ محرک استفاده می کنند نیز می توانند از اکسل های تمام شناور بهره ببرند.
- اکسل سه چهارم شناور : این سیستم پیچیده تر از محور نیمه شناور و همچنین قابل اعتمادتر است. این سیستم به حفظ هماهنگی چرخ ها کمک می کند و نیروی جانبی و گشتاور پیشرانه را کنترل می کند.
انواع اکسل جلو
وسایل نقلیه معمولا دارای 2 نوع اکسل جلو هستند:
- اکسل مرده : این اکسل ها در جای خود باقی می مانند و با چرخ ها نمی چرخند. بیشتر اکسل ها و دیفرانسیل های جلو مرده دارای محفظه هایی هستند که از تماس آن ها با آب یا خاک جلوگیری می کند.
- اکسل زنده :برخلاف اکسل های جلو مرده، اکسل های جلو زنده نیروی پیشرانه را از جعبه دنده به چرخ های جلو منتقل می کنند.
انواع اکسل خرد
اکسل های خرد نیز دارای 4 نوع هستند :
- الیوت
- الیوت برعکس
- لامویین
- لامویین برعکس
لازم به ذکر است که قطعات چرخ و اکسل خودرو شامل مواردی چون :
- چهارشاخ گاردان
- صلیبی
- فلانچ
- گاردان
- کله گاوی
- لنت ترمز
- دیسک ترمز
- بوش مندل
- بوستر ترمز
- سیبک زیر اکسل
- و …
می باشد.
نحوه کارکرد اکسل خودرو
در چندین سال گذشته، خودروها تنها دارای اکسل محرک عقب بودند که در مجموع گیربکس و میل گاردان به اکسل‌های عقب متصل بودند و موجب می‌شدند تا چرخ‌های عقب خودرو حرکت کنند. در حال حاضر و در ماشین‌های جدید، گیربکس و دیفرانسیل دارای دو عدد شفت کوتاه هستند که می‌توانند به طور مستقیم به هر چرخ متصل شوند و منجر به حرکت چرخ‌ها شوند.
به جهت اکسل کردن خودرو باید این مورد را در نظر داشت که خودرو باید توسط فردی آگاه یعنی مکانیک معاینه شود و در صورت نیاز به تعویض اکسل فرد مکانیک باید این کار را تایید کند. در هنگام تعویض چرخ‌ها باز میشود و اکسل خراب تعویض خواهد شد.
پس از انجام این امر مجددا چرخ‌ها باید به صورت اصولی و همان‌گونه که از طرف کارخانه به یکدیگر وصل شده بودند مجددا به یکدیگر متصل شوند و قطعات به خوبی بر روی بدنه و اکسل محکم شوند. پس از اتصال قطعات حال فشار تایرها اندازه‌گیری خواهد شد و به جهت اطمینان از صحت خودرو، باید ماشین در جاده تست نهایی شود تا بدون هیچ مشکل و ایرادی تحویل صاحب خودرو داده شود.
تعداد اکسل در خودرو چند عدد است ؟
تعداد اکسل خودرو ها با یکدیگر متفاوت بوده و این تعداد بستگی به نوع خودرو دارد. اکثر خودروها دارای 2 اکسل هستند. هر چه تعداد چرخ های یک وسیله نقلیه بیشتر باشد، تعداد اکسل نیز بیشتر خواهد بود.
پس میتوان نتیجه گرفت که هر دو چرخ خودرو دارای یک محور اکسل خواهد بود.
همچنین بخوانید : میل گاردان چیست ؟
دلایل خرابی اکسل خودرو
در حالت کلی علائم مختلفی وجود دارد که مشاهده آنها در خودرو می‌تواند نشان از خرابی اکسل خودرو باشد. به عنوان مثال عادت‌های اشتباه در حین رانندگی می‌تواند از جمله عواملی باشد که می‌تواند منجر به خرابی اکسل خودرو شود. حال وجود این علائم می‌تواند نشانه‌ای از خرابی اکسل ماشین باشد:
- استفاده دائمی از ترمز و یا ترمز دستی
- حرکت کردن با دنده نامناسب در جاده
- بکسل کردن وسیله‌ای که وزنی بیش از خودرو داشته باشد.
- روشن کردن اشتباه خودرو به صورت مداوم آن هم با عمل هل دادن
- وارد شدن ضربه‌های ناگهانی به ماشین همچون رها کردن پدال کلاچ
- ایجاد پارگی در بخش گردگیر پلوس
- و غیره
در صورت بروز هر یک از این موارد در خودرو، اکسل نیازمند تعویض بوده اما به جهت تعویض آن باید اکسلی مناسب با وسیله نقلیه تهیه شود. برخی از مواردی که می‌توانند در انتخاب اکسل مناسب سهیم باشند شامل موارد زیر هستند:
- برچسبی که بر روی شیشه یک خودرو وجود دارد می‌تواند اطلاعات مصرف سوختی خودرو را نسبت به اکسل استاندارد بیان کند.
- نمایندگی‌های خودرو می‌توانند اکسل‌های پایین یا بالاتر را به جهت مصرف سوخت بهتر و یا حمل بارهای سنگین‌تر در نظر گیرند که اکسل‌های پایین‌تر برای خودرویی با دنده‌های بلندتر و مصرف سوخت بهتر و برعکس اکسل‌های بالاتر مناسب با دنده‌های کوتاه‌تر و حمل بارهای سنگین‌تر هستند.
اکسل‌ها به مانند سایر قطعات خودرو تنها یکی از ویژگیهایی بوده که مناسب برای سلامت خودرو در جاده‌ها هستند و به جهت جلوگیری از تمامی مشکلات قطعات خودرو توصیه میشود که رانندگان در جاده با سرعت بالا حرکت نکنند و اگر اکسل خودرو دچار خرابی شد در اولین فرصت ممکن آن را توسط تعمیرکاری مطمئن تعمیر کنند.
علائم خرابی اکسل عقب
مهمترین علائم و نشانه‌های خرابی اکسل عقب خودرو، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- صدای عجیب: شنیدن صداهای غیرمعمول مانند صدای خردلی، خرچ خرچ کردن و … می‌تواند نشانه‌ای از خرابی در سیستم تعلیق عقب باشد.
- لرزش: حس لرزش‌های غیرمعمول در هنگام رانندگی می‌تواند نشانه‌ای از خلل در قطعات تعلیق عقب باشد.
- عدم تعادل: اگر احساس کنید که خودروی شما دارای عدم استحکام و عدم کنترل است و در هنگام تغییر سرعت یا تغییر لاین و مسیرنمی‌توانید خودرو را کنترل کنید، احتمالاً مشکلی در سیستم تعلیق عقب وجود دارد.
- فشار غیرعادی در لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌های عقب خودرو به طور نامتناسبی فشار داشته باشند و در برخورد با مانع‌ها یا تغییرات سرعت به شدت حرکت کنند، ممکن است نشانه‌ای از مشکل در سیستم اکسل عقب باشد.
- 5. فرسودگی غیر همسان لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌های عقب خودرو بطور نامتناسبی و با سرعت بیشتری نسبت به لاستیک‌های جلو فرسودگی یا سایش داشته باشند، مشکلی در تعادل و توازن سیستم اکسل عقب وجود دارد.
چه عواملی باعث خرابی اکسل ماشین می شود ؟
بیشترین عواملی که در خرابی اکسل ماشین و پلوس نقش دارد، اشتباهات راننده در هنگام رانندگی می باشد که شامل مواردی چون :
- حرکت با دنده مرده یا دنده نامناسب
- رها سازی پدال کلاچ به صورت ناگهانی که سبب ضربه ناگهانی به خودرو می شود
- استفاده بیش از حد از ترمز و ترمز دستی
- بکسل کردن خودرو ( به خصوص با خودرویی که وزنی بیشتر از خودروی شما دارد )
- پارگی گردگیر پلوس و عدم توجه راننده به آن
- و …
سوالات متداول در مورد اکسل ماشین
1. چگونه بفمیم اکسل ماشین خراب است ؟
موارد مثل صداهای غیر عادی، لرزش، کنترل ناپذیری، فرسودگی و سایش لاستیک های عقب نسبت به لاستیک های جلو، عدم تعادل خودرو در حین حرکت یا تغییر سرعت و … مواردی است که میتوانیم به خرابی اکسل ( سیستم تعلیق عقب خودرو ) شک کنیم.
2. اگر اکسل خراب باشد چه میشود ؟
مهمترین موارد شامل عدم پایداری و کنترل خودرو در سرعت های مختلف، لرزش های زیاد، ایجاد خطر در برخورد با موانع جاده ها و …
3. علائم خرابی اکسل 206، تیبا، پراید، 405، پژو پارس و .. چیست ؟
تقریبا نشانه های خرابی اکسل برای همه ی خودروهای یکی است و این سوال در قسمت علائم خرابی اکسل ماشین توضیح داده شده است.
4. از کجا بفهمیم اکسل عقب ماشین خراب است ؟
چنانچه مواردی مثل صداهای غیر معمول، عدم کنترل و تعادل حین رانندگی، فرسایش غیر متوازن لاستیک های عقب و یا فرسایش زیاد لاستیک های عقب نسبت به جلو را مشاهده کردید، باید به خرابی اکسل ماشین شک نمایید.
نتیجه گیری
در این نوشته به بررسی اکسل خودرو یا اکسل ماشین پرداختیم و با انواع آنها و نحوه خرابی و … اکسل آشنا شدیم. حتما به علائم خرابی اکسل خودروی خود دقت کنید تا هزینه ها و خرابی های بیشتری به شما تحمیل نشود و در صورت مشاهده نشانه هایی که در این مقاله ذکر شد، به تعمیرکار مراجعه نمایید.
همچنین خواندن مقالات زیر توصیه می شود :
سلام وتشکر
ویک سوال آیا اکسل جزوشاسی ماشین محسوب میشود؟