آیا تا به حال هنگام رانندگی صداهای غیرعادی از زیر خودرویتان شنیده‌اید؟ یا متوجه لرزش‌های آزاردهنده ماشین شده‌اید؟ این مشکلات ممکن است نشانه‌ای از خرابی یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم انتقال قدرت خودرو، یعنی دنده دیشلی باشد. این قطعه محرک نقش حیاتی انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها را بر عهده داشته و خرابی آن می‌تواند عواقب جدی برای خودرو و ایمنی سرنشینان به همراه داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق این نوع دنده، وظایف آن در خودرو و مهم‌تر از همه، علائم خرابی آن بپردازیم.
دنده دیشلی چیست؟
دنده دیشلی، قطعه‌ای کاربردی در سیستم انتقال قدرت است که وظیفه توزیع نیروی موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد. به عبارت ساده‌تر، این قطعه باعث می‌شود که هنگام پیچیدن یا عبور از سطوح ناهموار، چرخ‌های خودرو با سرعت‌های متفاوت بچرخند، بدون اینکه به یکدیگر آسیب برسانند. در ضمن معادل انگلیسی دنده دیشلی، differential یا final drive است.
آشنایی با عملکرد این قطعه حیاتی
عملکرد دنده دیشلی به این صورت است که در ابتدا نیروی موتور از طریق میل گاردان به دیفرانسیل و سپس به این دنده منتقل می‌شود؛ در نهایت این قطعه نیرو را به دو نیم‌شفت متصل به چرخ‌ها تقسیم می‌کند. هنگامی که خودرو در حال حرکت مستقیم است، هر دو نیم‌شفت با سرعت یکسان می‌چرخند. اما هنگام پیچیدن، چرخ داخلی پیچ شعاع کمتری نسبت به چرخ خارجی طی کرده و در نتیجه با سرعت کمتری می‌چرخد. این دنده با مکانیزمی خاص، این اختلاف سرعت را تنظیم نموده و از لغزش چرخ‌ها جلوگیری می‌کند.
بررسی جنس و قیمت دنده‌های دیشلی
دنده دیشلی معمولاً از جنس فولاد ساخته شده و دارای دو نوع اصلی هیپوئید و اسپیرال بیویل است. نوع هیپوئید به دلیل تحمل بار بیشتر، در خودروهای سنگین‌تر و با قدرت موتور بالاتر استفاده می‌شود. در حالی که نوع اسپیرال بیویل در خودروهای سبک‌تر کاربرد دارد. قیمت این دنده خاص بسته به نوع ماشین، برند و مدل آن، متفاوت است. همچنین، هزینه تعویض این قطعه نیز به عوامل مختلفی مانند دستمزد مکانیک، مدل خودرو و هزینه قطعات یدکی بستگی دارد. به طور کلی، تعویض قطعات سیستم انتقال قدرت، یکی از اقدامات تعمیراتی گران‌قیمت در زمینه خودرو محسوب می‌شود.
علائم خرابی دنده دیشلی دیفرانسیل خودرو و راه تشخیص آنها
دنده دیشلی، بازو محرک سیستم انتقال قدرت خودرو است. هرگونه اختلال در عملکرد این قطعه حیاتی، می‌تواند منجر به بروز علائم مختلفی شود که رانندگی را برای شما دشوار و خطرناک می‌سازد. در ادامه به بررسی دقیق علائم خرابی این قطعه و روش‌های تشخیص آنها خواهیم پرداخت.
شنیدن صدای غیرعادی از سیستم دیفرانسیل
شنیدن صداهای غیرعادی مانند وزوز، زوزه یا تق‌تق از ناحیه دیفرانسیل، یکی از اولین نشانه‌های هشداردهنده خرابی دنده دیشلی است. این صداها معمولاً در هنگام تغییر سرعت، پیچیدن و یا عبور از دست‌اندازها تشدید می‌شوند. دلایل ایجاد این صداها می‌تواند ناشی از سایش دنده‌ها، آسیب‌دیدگی بلبرینگ‌ها، شکستگی فنرهای داخلی یا عدم روغن‌کاری به صورت مناسب باشد. این صداها اغلب با تغییر شدت و فرکانس همراه بوده و اغلب به تدریج بدتر شوند.
لرزش و ارتعاشات غیر طبیعی در خودرو
لرزش و ارتعاشاتی که در خودرو احساس می‌شود، ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد؛ اما در صورت مرتبط بودن با دنده دیشلی، معمولاً در سرعت‌های خاص و به ویژه هنگام شتاب‌گیری یا کاهش سرعت رخ می‌دهد. این لرزش‌ها می‌توانند ناشی از عدم تعادل در سرعت چرخش چرخ‌ها، سایش دنده‌ها یا آسیب‌دیدگی قطعات داخلی دیفرانسیل باشند. همچنین، لرزش شدید در میل گاردان نیز می‌تواند نشانه‌ای از وجود نقص در این قطعه باشد.
مشکلات کنترل خودرو و فرمان‌پذیری نامناسب
خرابی دنده دیشلی می‌تواند باعث ایجاد اختلال در فرمان‌پذیری خودرو شود. این مشکل ممکن است به صورت لغزش چرخ‌ها هنگام پیچیدن، کشیده شدن خودرو به یک سمت، یا عدم فرمان‌پذیری ماشین در سرعت‌های بالا خود را نشان دهد. همچنین، ممکن است احساس کنید که خودرو در پیچ‌ها ناپایدار عمل کرده یا به راحتی از مسیر خارج می‌شود. این معایب معمولاً به دلیل عدم توزیع یکنواخت قدرت به چرخ‌ها و تفاوت در سرعت چرخش آنها رخ می‌دهد.
صدای سایش در هنگام چرخش
شنیدن صدای ساییدگی هنگام چرخیدن، به ویژه در سرعت‌های کم، می‌تواند علامتی از سایش شدید دنده‌ها، بلبرینگ‌ها یا قطعات دیگر دیفرانسیل باشد. این صداها معمولاً با افزایش سرعت خودرو افزایش یافته و می‌توانند به تدریج به یک صدای بلند و آزاردهنده تبدیل شوند. همچنین، ممکن است همراه با لرزش خفیفی در خودرو نیز همراه باشد.
ساییدگی غیرعادی لاستیک‌ها
ساییدگی غیرعادی و نامتقارن لاستیک‌ها، مانند فرسودگی بیش از حد در لبه داخلی یا خارجی آج‌ها، می‌تواند نمایانگر ایرادات مختلفی در سیستم تعلیق و انتقال قدرت باشد. در مورد خرابی دنده دیشلی، این مشکل معمولاً به دلیل عدم تعادل در انتقال قدرت به چرخ‌ها رخ داده و باعث می‌شود که یک یا چند چرخ بیش از حد ساییده شوند.
وجود لرزش در میل گاردان
دلایل مختلفی می‌تواند موجب ایجاد لرزش در میل گاردان شود؛ اما چنانچه این اتفاق به طور خاص در هنگام شتاب‌گیری یا کاهش سرعت رخ داده و با صداهای غیرعادی از ناحیه دیفرانسیل همراه باشد، احتمالاً مشکل از این چرخ‌دنده محرک است. لرزش میل گاردان می‌تواند ناشی از عدم ایستایی مناسب در سرعت جابجایی چرخ‌ها، سایش دنده‌ها یا آسیب‌دیدگی بلبرینگ‌های میل گاردان باشد.
بوی سوختگی در ناحیه دیفرانسیل
استشمام بوی سوختگی در ناحیه دیفرانسیل، نشانه‌ای جدی از وجود مشکل در این قسمت می‌باشد. این بو معمولاً ناشی از اصطکاک بیش از حد بین قطعات این دنده و تولید حرارت بالا است. دلایل ایجاد این نقص می‌تواند کمبود روغن، وجود ذرات خارجی در روغن، خرابی بلبرینگ‌ها یا سایش شدید دنده‌ها باشد.
نتیجه‌گیری
سیستم انتقال قدرت خودرو، مانند یک ارکستر دقیق، به هماهنگی تمامی اجزا برای عملکرد بی‌نقص خود نیاز دارد. دنده دیشلی، به عنوان قلب این سیستم، نقش محوری در توزیع قدرت و حفظ تعادل خودرو ایفا می‌کند. خرابی این قطعه حیاتی، می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی شود که نه تنها بر عملکرد خودرو تأثیر گذاشته بلکه ایمنی سرنشینان را نیز به خطر می‌اندازد. صدای‌های غیرعادی، لرزش‌ها، مشکلات کنترل و سایر علائم ذکر شده، همگی زنگ خطری هستند که از وجود اختلال در سیستم انتقال قدرت خبر می‌دهند. بنابراین، توجه به کوچک‌ترین تغییرات در رفتار خودرو و مراجعه به موقع به متخصص، می‌تواند از بروز خسارات جدی و هزینه‌های اضافی در آینده جلوگیری نماید.
